Refleksologia, Klawiterapia, Aurikuloterapia, Masaże Twarzy

Witaminy są niezbędne do utrzymania homeostazy organizmu, to prawda niepodważalna, ale jak zwykle w obecnych czasach, kiedy przemysł chce nas uszczęśliwić za wszelką cenę, również i tu istnieją haczyki… okazuje się, że witaminy mogą być bronią obosieczną. Problemy dotyczą oczywiście – witamin w postaci suplementów – czyli nie zawsze w postaci takiej, jaką przygotowała natura.

Jak w wielu aspektach odżywiania sprawdza się prawda „co za dużo, to nie zdrowo”. Witaminy przyjmowane w formie suplementów to zwykle pojedyncze formy cząsteczek pod nazwą danej witaminy.

Wiele witamin natomiast występuje w naturze w różnych konfiguracjach chemicznych, tzw. izomerach lub „izomorficznych cząsteczkach”. Kluczowym przykładem jest witamina E, która w naturze obejmuje osiem form: cztery tokoferole oraz cztery tokotrienole. Również inne witaminy, jak A, D oraz niektóre z grupy B, mają swoje izomery lub czynne formy biologiczne.

Najważniejsze witaminy o wielu izoformach:

Witamina E: α-, β-, γ-, δ-tokoferol oraz α-, β-, γ-, δ-tokotrienol.
Witamina A: retinol, retinal, kwas retinowy oraz prowitamina A (karotenoidy o różnej strukturze).
Witamina D: D2 (ergokalcyferol) i D3 (cholekalcyferol).
Witamina B6: pirydoksyna, pirydoksal i pirydoksamina oraz ich fosforanowe pochodne.
Witamina K: K1 (filochinon) i K2 (menachinony – kilka podtypów).

Najważniejsze możliwe problemy wynikające z przyjmowania zbyt dużych ilości pojedynczych izomerów lub ich zbyt długiego stosowania na przykładzie witaminy E, to:

1. Zaburzenia równowagi metabolicznej i przyswajalności

Kiedy suplement zawiera wyłącznie jedną formę witaminy (np. tylko α-tokoferol), może zaburzać naturalny stosunek izoform w organizmie; wysoka podaż α-tokoferolu przyspiesza metabolizm i wydalanie pozostałych form (np. γ-tokoferolu), co skutkuje ich niedoborem mimo właściwej diety.

2. Konkurencja o receptory i transportery

Izoformy konkurują o te same transportery błonowe i receptory. Podawanie np. jednego izomeru witaminy E może wypierać inne, obniżając ich dostępność biologiczną oraz wpływać antagonistycznie na regulację procesów zapalnych – niektóre izoformy mają nawet przeciwne działanie immunologiczne.

Podobne zjawisko dotyczy receptorów jądrowych (witamina A, D), gdzie różne izoformy mogą mieć odmienną siłę i rodzaj działania biologicznego.

3. Potencjalne powikłania kliniczne

Zaburzenia odporności i stanu zapalnego: Różne formy witaminy E mogą działać przeciwstawnie w układzie immunologicznym. Suplementacja samym α-tokoferolem nie tylko zaburza stosunek izoform, ale może okazać się nieskuteczna lub wręcz szkodliwa w niektórych chorobach zapalnych.
Zwiększone ryzyko chorób: Długotrwała, jednostronna suplementacja może prowadzić do wzrostu ryzyka śmiertelności ogólnej, udaru krwotocznego czy nowotworów, jak pokazują badania nad samodzielną suplementacją α-tokoferolu.
Zmiany w metabolizmie leków: Izomery witaminy A i E są metabolizowane przez te same enzymy co liczne leki. Możliwa jest zatem niepożądana konkurencja lub wzajemna modulacja działania farmaceutyków.

Przykłady zaburzeń w odniesieniu do dużej grupy witamin, a mianowicie z grupy B, również przedstawiają się dość poważnie:

1. Witamina B3 (niacyna):

Długotrwałe, wysokie dawki niacyny mogą powodować uderzenia gorąca, zaczerwienienie skóry (niacin flush), bóle głowy, świąd, uszkodzenie wątroby, zaburzenia pracy nerek, wzrost poziomu kwasu moczowego we krwi, zwiększone ryzyko cukrzycy i zaburzeń serca, pogorszenie funkcji siatkówki i plamki żółtej, szczególnie przy bardzo wysokich dawkach (powyżej 3-5 gram/dzień), zaburzenia tarczycy oraz nasilenie objawów alergii u podatnych osób.

Jednocześnie warto dodać, odbiegając nieco od tematu, że witamina B3 jest jedną z bezpieczniejszych witamin, która nawet przy wywołaniu efektu „niacin flush”, nie musi mieć negatywnych skutków. Istnieją obserwacje wskazujące na przeciwstarzeniowe działanie tej witaminy. Najważniejsze mechanizmy dotyczące B3 (niacyny), w kontekście starzenia, to:

niacyna (niacynamid) jest niemal całkowicie wchłaniana nawet przy bardzo wysokich dawkach (3–4g dziennie) i wykorzystywana do produkcji NAD (dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego) – kluczowego koenzymu biorącego udział w reakcjach redoks, produkcji energii oraz naprawie DNA,
wzrost dostępności NAD+ (m.in. przez wysokie dawki witaminy B3) prowadzi do aktywacji sirtuin, zwłaszcza SIRT1, SIRT3 i SIRT6, które są uznawane za enzymy „przeciwstarzeniowe” – mogą poprawiać funkcje mitochondriów, redukować stany zapalne oraz wspierać procesy naprawy materiału genetycznego, siruiny to rodzina enzymów zależnych od NAD+, uczestniczących w regulacji procesów starzenia, metabolizmu energetycznego, naprawy DNA i odporności na stres oksydacyjny,
jednak forma suplementacji ma znaczenie – niacynamid (jedna z form B3) jest inhibitorem aktywności sirtuin w wysokich stężeniach, natomiast niacyna również prowadzi do wzrostu NAD+ i stymulacji sirtuin, choć nadmiar jej metabolitów może działać hamująco,
nadmiar niacyny metabolizowany jest w wątrobie i wydalany z moczem, ale zawsze istnieją poziomy, po których przekroczeniu osiągniemy efekt toksyczności.

2. Witamina B6 (pirydoksyna i pochodne)

Długotrwała suplementacja wysokimi dawkami (powyżej 100 mg/dzień), może powodować uszkodzenie nerwów obwodowych (neuropatie czuciowe), objawiające się bólami, mrowieniem i drętwieniem kończyn, zaburzeniami koordynacji ruchowej, nudności, wymioty, bóle głowy, zmiany skórne, bezsenność, refluks żołądkowo-przełykowy, w ekstremalnych przypadkach nieodwracalne uszkodzenie nerek lub wątroby, a także zaburzenia nastroju i przewlekłe zmęczenie.

3. Witamina B9 (kwas foliowy)

Nadmiar syntetycznej formy kwasu foliowego może maskować niedobór witaminy B12 oraz prowadzić do zaburzeń neurologicznych, szczególnie u osób z zaburzeniami metabolizmu folianów (np. mutacja genu MTHFR).

4. Witamina B12:

Niektóre badania sugerują potencjalne zwiększenie ryzyka raka płuc przy bardzo wysokich, długotrwałych dawkach B6 i B12 (szczególnie u palaczy).

Podsumowując - najważniejsze i najpoważniejsze konsekwencje takiej niezbalansowanej suplementacji, szczególnie witaminami syntetycznymi w zubożonym składzie izomerowym mogą przyjmować dość poważne formy.

Należy liczyć się np. z możliwością niedoboru innych, naturalnie obecnych form witaminy (pomimo ich obecności w diecie), z zaburzeniami odpowiedzi odpornościowej oraz potencjalną aktywacją procesów zapalnych. Możemy się również spodziewać zwiększonego ryzyka toksyczności lub działań niepożądanych przy długotrwałym stosowaniu takich jednostronnych suplementów, włączając zwiększone ryzyko śmiertelności przy wysokich dawkach np. α-tokoferolu. Oczywistym efektem będą też trudności w przewidywaniu efektu suplementację, ponieważ efekty biologiczne są często inne, niż zakładano na podstawie modelu złożonych, naturalnych izoform.

Pamiętaj!!! Stosowanie suplementów zawierających wyłącznie jedną formę witaminy może zaburzać fizjologiczne procesy, zwłaszcza przy wysokich dawkach lub długotrwałym przyjmowaniu, i prowadzić do szkodliwych efektów zdrowotnych. Szukaj witamin w formie naturalnych wyciągów, staraj się jeść warzywa uprawiane naturalnie i jak najmniej zmieniane genetycznie. Pamiętaj, że w ciągu kilkudziesięciu lat niektóre rośliny zostały poddane tak intensywnym manipulacjom mającym wzmocnić porządane przez przemysł cechy, że straciły nawet ponad 50 – 60% zawartości składników odżywczych.

Witaminy – kiedy zaczynają szkodzić?